“Ik geloof mijn eigen ogen niet,” zeggen we wel eens. Maar misschien moeten we vaker zeggen: “Ik geloof mijn eigen gedachten niet.” Want daar zit precies de kern van wat Kwennie Cheng de perceptiecrisis noemt: we zijn zo overtuigd van onze eigen gedachten, dat we vergeten dat ze niet per se de werkelijkheid weerspiegelen.
Zo gelooft 78% van de Nederlanders dat Nederland evenveel of meer doet aan opvang van vluchtelingen dan andere Europese landen. In werkelijkheid bungelen we onderaan.
Kan het niet? Onzin
Een schrijnend, hardnekkige overtuiging van veel ziekenhuizen is: “Het is onmogelijk om onverzekerden op te nemen in het ziekenhuis en de kosten vergoed te krijgen.” Niet waar. Het vraagt extra inspanning, administratie en gedoe. Dat is waar. Maar dat het niet kan? Onzin, leerde ik van, terecht, veelgeprezen straatarts Michelle van Tongerloo.
Mensen gebruiken vaak het woord ‘niet kunnen’ als ze niet bereid zijn de consequenties van het kunnen te aanvaarden. Maar veel vaker gaat het over niet willen of niet durven.
Michelle van Tongerloo zou niet veelgeprezen zijn als zij niet precies dit doet: de shitterige eerste versies van verhalen niet geloven om zo te ontsnappen aan de regels die het zieke zorgsysteem van Nederland haar voorschrijft. Zij laat zien laat zien hoe het anders kan. Waar het systeem zegt “Zo werkt het nu eenmaal met onverzekerde daklozen,” vraagt zij “O ja? Is dat zo? Zou het ook anders kunnen?” Deze houding heeft al talloze mensen geholpen die anders tussen wal en schip waren gevallen. Daar schrijft ze inspirerend over in haar boek Komt een land bij de dokter.
Dus wat als we onze gedachten eens zouden bevragen, in plaats van ze klakkeloos te geloven? We hoeven niet naar Michelle te kijken als een heldin die doet wat wij niet kunnen. Nee, we kunnen allemaal uit onze eigen gedachtegevangenis ontsnappen en de wereld een beetje mooier maken. Voor jezelf én voor anderen.
Weg uit je gedachtegevangenis
Maar hoe breek je uit je eigen gedachtegevangenis? Hier is je uitbraakplan in drie concrete stappen:
- De Wakker-Worden-Vraag. Stel jezelf elke ochtend de vraag: “Welke gedachte heb ik vandaag als ‘waarheid’ aangenomen?” Bijvoorbeeld: “Ik kan dit project niet aan.” Is dat echt zo?
- Het Bewijs-Onderzoek. Vraag jezelf: “Welk concreet bewijs heb ik voor deze gedachte?” Niet wat je denkt, maar wat je echt hebt gezien of gemeten.
- De Actie-Check. Vraag jezelf: “Als deze gedachte niet waar zou zijn, wat zou ik dan nú anders doen?” En doe dat meteen.
Dit klinkt misschien simpel, maar het vraagt moed. Het is veel comfortabeler om in onze eigen gedachtebubbel te blijven dan eruit te breken. Maar juist door het onszelf en anderen ‘goedbedoeld moeilijk te maken’, kunnen we doorbreken naar nieuw denken en nieuw doen.
Neem je gedachten echt serieus
Je hoeft je gedachten niet te geloven om ze wel serieus te nemen. Sterker nog: juist door ze niet automatisch te geloven, neem je ze pas écht serieus.
Begin vandaag nog met je uitbraak uit jouw eigen gedachtegevangenis.
Wil je meer inspiratie? Luister naar mijn interview dat Nieuwsweekend met mij hield op radio 1, en ontdek:
- waarom je er goed aan doet je eigen gedachten niet automatisch te geloven
- hoe we ons al vragen stellend uit maatschappelijke crises kunnen bevrijden
- hoe straatarts Michelle van Tongerloo het perfecte voorbeeld is van het zichzelf en anderen ‘goedbedoeld moeilijk maken’: de techniek die ik in mijn boek over levensveranderend denken beschrijf
Dit artikel is het vijfde van een serie van vijf blogs voor Boom Coaching.